روان شناسی

روان شناسی یادگیری،شیوه های مطالعه، مهندسی معکوس تست های کنکور

روان شناسی

روان شناسی یادگیری،شیوه های مطالعه، مهندسی معکوس تست های کنکور

نظر اسلام درباره چند همسری چیست؟

نظر اسلام درباره چند همسری چیست؟
 
 
حجت الاسلام جواد گلی پاسخ می دهد :
 
 اصل همه جار و جنجال هایی که سر برنامه مرد سه زنه به وجود آمد ، درباره تابوها و مقاومت ها درباره بحث چند همسری بود؛ بحثی که در درست و غلط بودن نفس عمل نبود و درباره عواقب ناخوشایندی بود که ممکن است در جامعه به وجود بیاید .
نگاهی به حد و مرزهای شرعی و نگاه اسلام به موضوع داشتن چند زن موضوع این مقاله است .برای این کار سراغ حجت الاسلام جواد گلی ، چهره شناخته شده و رسانه ای این سال ها رفتیم؛ کسی که حتما نامش را در خیلی از سریال های تلویزیونی به ویژه مناسبتی هایش به عنوان مشاور و کارشناس مذهبی دیده اید . او در طول این سال ها همواره در بحث های مربوط به خانواده در صدا و سیما تاثیرگذار بوده و در سابقه کاری اش ، تجربه مدیریت گروه اجتماعی شبکه یک را دارد . البته بعد از جا به جایی مدیران شبکه ها برای مدتی ، با همین سمت به شبکه دو رفت . حجت الاسلام گلی در جواب پرسش های ما درباره دیدگاه اسلام به اختیار کردن چند همسر ، به نکته های مهمی مثل عدالت و توجه به عرف اشاره کرد . نظراتش را بی کم و کاست بخوانید .

ـ ماجرای آن مرد سه زنه در جامعه تب ناخوشایندی را ایجاد کرد و باز این سوال را در افکار عمومی زنده کرد که در چه شرایطی مرد می تواند بیش از یک همسر داشته باشد ؟
 
 چیزی که مهم است اینکه تعالیم دین مبین اسلام ما را در انجام کارهایمان مجاب به انجام احکام دین و رعایت عرف جامعه کرده ، در واقع برای اینکه یک عمل صحیح را انجام دهیم در وهله اول باید با گزاره های دین و شریعت در تناقض نباشد . در مساله چند همسری دو ملاحظه وجود دارد ؛ اولاً کسی که می تواند این چند همسری را تجربه کند که شرط اصلی و لازم در رابطه با تعدد زوجات را رعایت کند . آن شرط ، عدالت است که در آیات قرآن و افواه ائمه (ع) بسیار ذکر شده . شرط لازم شرطی است که غالبا مورد توجه نیست و اساساً رعایت عفت در رابطه با زوجات شرطی است که در دین به عنوان شرط لازم و شرط اولیه ذکر شده . اسلام در واقع تعدد زوجات را منوط به رعایت عدالت می داند . رعایت عدالت کار ساده ای نیست که در روایات معصومین (ع) نیز به دفعات با یان نکته مواجه می شویم . این عدالت صرفاً عدالت در تقسیم اموال نیست . عدالت در تقسیم حالات ، نگاه ، گفتگو، مناسبات فردی و رفتاری و عاطفی و در واقع یک عدالت جامع و تمام عیاری است که رعایت آن هم کار ساده ای نیست .

ـ رعایت این عدالت برای هر کسی ممکن است؟
 
 در روایاتی آمده که هر کسی نمی تواند به آن صورت عادل باشد . در واقع عدالت به معنای وسیع کلمه را هر کسی نمی تواند رعایت کند .

ـ آن آقایی که به تلویزیون آمده بود ، گفته که همسر اولش را بیش از دو همسر دیگرش دوست دارد ؛ این یعنی بی عدالتی؟
 
 حتی اگر همسر دومی گرفته شود و همسر اول سهم بیشتری به لحاظ عواطف داشته باشد ، باز هم ممکن است منجر به نوعی بی عدالتی شود . البته الزاماً عدالت به معنای تساوی نیست که یعنی همه چیز مساوی تقسیم شود . عدالت به معنای دقت در مناسبت دادن با استعدادها و ظرفیت هاست . یعنی با هر کس همان طور باشد که استعداد و ظرفیتش می طلبد .

ـ غیر از عدالت ، عامل دیگری هم مهم است ؟
 
 نکته ای که خیلی مهم است اینکه به عرف پسندیده جامعه هم باید توجه کرد . درست است که ما مجوز تعدد زوجات با پیش شرط عدالت را داریم ولی عمل به معروف و امر به معروف الزاما در هر شرایطی عمل به احکام دینی بدون توجه به ملاحظات و عرف اجتماعی نیست . یعنی ما در بسیاری از رفتارهایمان علاوه بر توجه به احکام دین ، به نگرش اجتماعی و هنجارهای اجتماعی هم توجه می کنیم . البته به این معنا نیست که این هنجارهای اجتماعی احکام دینی را تعطیل کنند ، بلکه در واقع موید رفتارها دینی ما هستند . در بعضی جاها بعضی رفتارها و موضوعات در عرف جامعه مورد پسند نیست اما در اسلام ایرادی ندارد . ولی عرف جامعه ما را مجاب می کند در انتخاب آن رفتار دقت بیشتری کنیم . مثلا در رابطه با حجاب ، عرف در حدود حجاب موثر است . ما باید طبق احکام و حدود دینی حجاب را رعایت کنیم اما پیرامون چگونگی ها و حداکثری و حداقلی بودن ها ، عرف جامعه تاثیرگذار است . مثلا در جایی ممکن است حجاب به حد کمتری از حداقلی باشد که دین تعیین کرده . در انتخاب رفتارهایمان که منبعث از دین اسلام است باید به عرف جامعه هم توجه کنیم . حتی در مناسبات زن و مرد هم عرف تاثیرگذار است . آیات قرآن هم تاکید می کنند که آنچه بین مناسبات زن و مرد حکم می کند ، عرف جامعه است . بیش از 30 بار در قرآن روی این نکته تاکید شده ، حتی قرآن به همسران پیامبر (ص) تاکید می کند که « عاشروهن بالمعروف؛ معاشرت کنید آن چنان که پنسدیده و معروف ااست » یعنی باید طبق عرف جامعه رفتار کنند . این در واقع عرف جامعه است ؛ یعنی جامعه آن را به صورت یک رفتار درست می پذیرد . پس مناسبات زن و مرد باید بر پایه معروف باشد .

ـ خب تعریف این عرفی که شما می فرمایید ، دقیقاً چیست ؟
 
 عرف یعنی رفتاری که جامعه آن را می پذیرد و می پسندد . در واقع عقلای جامعه آن رفتار را رفتار درستی می دانند ؛ مثلا اگر لباسی متفاوت از لباس معروف جامعه به تن کنید ، همه نگاه متفاوتی به شما دارند . اصلا هم فرقی نمی کند که این لباس کم باشد یا زیاد . فقط این دیدی است که لباس شهرت می سازد .
بسیاری از رفتارهای ما هستند که ممکن است رفتار غلطی هم نباشند ولی مناسب با عرف جامعه نیستند، مثلا در روابط زن و مرد . ممکن است تغییر مکان منجر به معروف یا منکر شدن یک قضیه شود. اگر یک دختر و پسر جوانی در دانشگاه در گوشه ای با هم بنشینند و صحبت کنند ، عرف جامعه این را می پذیرد و آنها را توبیخ نمی کند ولی اگر همان دختر و پسر در پارک یا خیابانی با هم حرف بزنند ، این رفتار می شود یک رفتار منکر. یعنی در واقع هیچ بخشی تغییر نمی کند جز مکان! عرف جامعه این را می فهمد که آن رفتار درست است و این رفتار غلط . در واقع عرف یعنی همین .

ـ عرف در مورد چند زنی چطور است ؟
 
 در ازدواج مجدد باید همان دو ملاحظه ای که گفتم مد نظر قرار گیرد . یکی ملاحظه شرعی و اسلامی است . در ملاحظات اسلامی هم ما در شرایطی نیاز به اجازه هسمر اول داریم ، علاوه بر این شرط عمومی دیگری هم داریم به نام عدالت که شرط ساده ای نیست و ملاحظه دیگر هم عرف جامعه است و ما باید به معروف عمل کنیم .
ـ باید به معروف عمل شود ولی عرف عمومی چند همسری را می پذیرد یا تک همسری را؟ با توجه به اینکه گاهی می شنویم شخصی دو همسر دارد و راحت از کنارش می گذریم .
البته نمی شود در مورد این قضیه حکم کلی داد . در مواقعی که کسی همسر دوم اختیار می کند ، ما آن را می پذیریم. البته با ملاحظاتی حق را به فرد می دهیم ولی در مواقعی هم حق را نمی دهیم . معروف در مورد این قضیه ، عام و فراگیر نیست که الزاماً رای به نفی با اثبات آن بدهیم .

ـ اصلا چند همسری در شرایط حال حاضر زندگی اجتماعی ما که گرفتن یک زن هم شبیه شق القمر است ، درست است ؟
 
 ما که مکلف به تامین زندگی این افراد نیستیم! البته عرف جامعه بنا به مسائل مالی و معیشتی نیست . مثلا فردی که از نظر معیشتی در وضعیت خوبی است می تنواند چند همسر داشته باشد؟ نه این درست و نه عکس آن . ما نمی توانیم بگوییم که چون وضعیت اقتصادی طوری است که امکان اداره کردن چند زندگی برای مرد وجود ندارد پس تعدد زوجات نباید باشد . این موضوع چیزی است که افراد باید خودشان در مورد آن تعمق کنند . فرد باید بداند که شروط دینی چیست و رعایت کردن این شروط کار آسانی هم نیست و به عرف هم توجه کند که با در نظر گرفتن این پیش شرطها ، مساله به میزان قابل ملاحظه ای حل می شود .
ـ اصلا کار درستی است که کسی که دارای چند همسر باشد آن را علنی کند؟ مثل همین کاری که این آقا کرد و سه همسری بودنش را در تلویزیون علنی کرد و اعتراض بسیاری از خانم ها را به همراه داشت، با توجه به این نکته که این کار روی همسران جامعه ما هم تاثیر می گذارد .
اینکه تلویزیون این کار را دستمایه یک برنامه یا سریال تلویزیونی کند ، طبیعتاً خیلی مناسب با ذائقه اجتماعی نیست . تلویزیون باید به ذائقه جامعه و رفتارهای درست جامعه بپردازد . البته این طور هم نیست که تلویزیون به هر ذائقه ای که در جامعه جاری است تن دهد . تلویزیون هم باید به هنجارهای اجتماعی احترام گذارد ؛ اینکه سریالی بر پایه چنین موضوعی ساخته شود با این تصور که جاذبه آفرینی می کند ، اصلا مناسب و مفید برای جامعه نیست . این کار یک طور هنجارشکنی است . البته چند همسری می تواند گاهی خوب باشد ، گاهی بد .

ـ چطور امامان هم چند همسر داشته اند؟
 
 در همسرداری ائمه ، هم توجه به حکم اسلامی شده و هم ملاحظات اجتماعی و هم تفکر اسلامی در دوره معاصر خودش رعایت شده .عدالت به معنای کامل کلمه برقرار شده و اصلا ملاحظات اجتماعی در آن زمان ، آن کار را هنجار می دانسته . پس نه تنها این رفتار یک رفتار ناپسند نبوده بلکه فضیلت هم بوده .

ـ آن زمان این کار موافق عرف جامعه بوده؟
 
 بله ، عرض کردم تفکرات اجتماعی معاصر آن دوره و ساختار اجتماعی آن زمان مطابق با ان امر بوده.
 منبع : همشهری جوان شماره 316

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد