روان شناسی

روان شناسی یادگیری،شیوه های مطالعه، مهندسی معکوس تست های کنکور

روان شناسی

روان شناسی یادگیری،شیوه های مطالعه، مهندسی معکوس تست های کنکور

ویژگیهای تربیت اسلامی

ویژگیهای تربیت اسلامی
 
 تربیت اسلامی بردو اصل تزکیه و تعلیم تکیه دارد، نیز جنبه هدایتی، پویایی و عقلانی داشته و جریانی مستمر است. اسلام، اصالت را به تربیت می دهد و تعلیم را وسیله و مقدمه آن می داند(37). به طور کلی ویژگی های تربیت در اسلام عبارتند از:
 

ویژگیهای تربیت اسلامی

تربیت اسلامی بردو اصل تزکیه و تعلیم تکیه دارد، نیز جنبه هدایتی، پویایی و عقلانی داشته و جریانی مستمر است. اسلام، اصالت را به تربیت می دهد و تعلیم را وسیله و مقدمه آن می داند(37). به طور کلی ویژگی های تربیت در اسلام عبارتند از:

1) جامعیت تربیت اسلامی

بسیاری از نظام های تربیتی، تنها به یک جنبه از وجود انسان می پردازند مثلاً فقط جنبه محسوس انسان و اعتقاد به آن را ترویج می دهند و می گویند آنچه نامحسوس است وجود ندارد. چنین نظامی، خداوند، عقیده و آنچه از عقیده سرچشمه می گیرد (ایده، اخلاق و ...) و پوچ می داند.اما نظام تربیتی اسلام شامل همه جوانب می شود: جسم و روح، فرد و جمع دنیا و آخرت و ... مثلاً در اسلام به پرورش جسم و تقویت و سالم نگهداشتن آن توجه شده و این موارد را از ضروریات می داند ولی از طرفی با تن پروری و نفس پروری مقابله می کند.

2) عبادت

در اسلام، هر قدمی که انسان برای رشد و کمال خود و دیگران بردارد و نیز در جهت رضای خداوند باشد عبادت است.قرآن می فرماید: ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدونعبادت بمعنای ایجاد پیوند بین قلب انسان و خداوند، که در هر حال مرتبط با خدا باشد. داد و ستدش با خدا، ترسش از خدا و ...

3) هماهنگی با فطرت

فطرت گونه خاصی از آفرینش است. در کتاب نهایه ابن اثیر آمده: فطرت حالت و نوع خاصی از آفرینش است مانند لغت جلسه و رکبه که نوع خاصی از نشستن و یا سوار شدن است .قرآن در سوره روم آیه 30 درباره فطرت دارد: فطره الله التی فطر الناس علیها لا تبدیل لخلق الله ، اسلام برای تطابق روش تربیتی خود با فطرت انسان به تمام جهات تربیتی و مراحل رشد آدمی توجه می کند و برای هر موقعیتی، دستورات تربیتی دارد.
مثلاً برای پرهیز از ازدواج هایی که ممکن است نتیجه خوبی نداشته باشد، دستور می دهد که از ازدواج با آدم های احمق، دوری کنید.

4) اتکا بر علم و یقین

اسلام اساس کار خود را بر علم و یقین می گذارد و از پیروی از هر آنچه که نسبت به آن علم ندارد، نهی می کند : و لا تقف ما لیس لک به علم(38)اسلام نه تنها از جهل و شرک، بلکه ازتبعیت ظن و گمان که نزدیک به علم است نیز جلوگیری می کند. ان الظن لا یغنی من الحق شیئا(39)

5) اتکاء بر تزکیه و تعلیم

اسلام به تزکیه نفس و آراستگی اخلاق اهمیت فراوان می دهد و رستگاری انسان را در تزکیه نفس می داند. قد افلح من تزکی(40)برنامه تربیتی پیامبر اسلام (ص) بعنوان یک مربی، ابتدا تلاوت آیه (زمینه سازی روانی و القاء به نفس) سپس تزکیه و بعد تعلیم کتاب و حکمت بود.یتلوا علیهم و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه ، یعنی فرد عالم باید قبلاً نفس خود را تزکیه نماید. صرف جمع شدن علم در فرد نمی تواند سبب برتری وی شود تا نفس از آلودگی پاک نشود، یقین حاصل نمی گردد.

6) جاودانی ساختن حیات آدمی و سعادت وی

مکاتب غیرالهی، حیات انسان را به فاصله بین تولد و مرگ محدود می سازند. این تصور با آنچه در وجود انسانع ملاحظه می شود سازگار نیست، چون:
الف) حیات موقتی با جنبه های کمال جویی و عقلانی انسان و نیز آرمان های اخلاقی و معنوی وی در ارتباط با دیگران و آفریدگار جهان توافق ندارد.
ب) موقتی تلقی کردن حیات انسان، انگیزه تلاش را در افراد کاهش داده و زندگی را برای آنها به صورتی بی معنا در می آورد.
ج) افراد را به پوچی، بی هدفی و احساس عدم امنیت و تزلزل دچار می سازد.اما اتصال به مبدأ و از او بودن و به سوی او حرکت کردن، حیات انسان را جاودانه می سازد.یک انسان خداپرست پیوسته در مسیر تکامل در حرکت است و هر چه به مبدأ نزدیکتر می شود، خود درجاتی از کمال ـ که نشانه مهارت واقعی است ـ کسب می کند(41)

اهداف تعلیم و تربیت اسلامی

هدف نقطه ای است که انسان به سوی آن حرکت می کند و در واقع روشن کننده جهت زندگی و جهت کوشش های انسان، درباره اهداف تربیت، دیدگاههای مختلفی ابراز شده، از جمله: ارسطو: عقیده داشت انسان دارای قوای نباتی، حیوانی و عقلانی است و هدف تربیت آن است که انسان به مرحله عقلانی برسد.(42) غزالی: بر این باور بود که هدف تربیت تأمین سعادت دین و دنیا و تسلط بر نفس و تهذیب آن است.در منابع تربیتی اسلام (قرآن، نهج البلاغه و سایر منابع معتبری که احادیث و اخبار را از قول پیامبر (ص) و ائمه نقل می کنند) به خوبی می توان به اهداف تعلیم و تربیت اسلامی دست یافت که از آن جمله اند:

1)معرفی ابعاد وجودی شخصیتی انسان

انسان از دیدگاه قرآن دارای استعداد های مختلف است(43).دارای نقاط ضعف و قوت بسیار: انسان ضعیف آفریده شده(44). وقتی بی نیاز شود، سرکشی می کند(45) وقتی انسان همانگونه که هست مورد توجه قرار گیرد هیچ جنبه ای از شخصیت او مورد غفلت قرار نمی گیرد.

2) سوق دادن انسان به سوی خدا

شعار اولیه (لا اله الا الله) بیان کننده هدف تربیتی این مکتب است که دارای 2 بعد اساسی است:
1- نفی همه خدایا 2- اثبات (الله) به عنوانه یگانه معبود حقیقی ، از نظر اسلام، انسان بی جهت خلق نشده و بی هدف زندگی نمی کند، بله بازگشتش بسوی خداست. وقتی انسان به سوی خدا حرکت کند، از تمام نیروها و استعدادهای خویش استفاده می کند (بالفعل نمودن قوای درونی) و این در حقیقت بمعنای شکر نعمت های خداوند است.

3) آگاه کردن انسان از پایگاه خویش در جهان
انسان از نظر اسلام پایگاه خاصی در جهان دارد:

1- خلیفه الله است و امانتدار الهی2- ظرفیت علمی وسیع دارد 3- فطرتی خداشناس و خداجو دارد 4- ترکیبی از جسم و روح دارد و ...
آگاهی انسان از پایگاه خویش در جهان ← عبودیت ← حیات طیبه← قرب الهی

4) پرورش روح حقیقت جویی در انسان

حقیقت جویی ویژگی فطری انسان است و هدف تربیت اسلامی، پرورش روحیه حقیقت جویی و بی غرضی در افراد است. زمانی فرد هدایت می یابد که بی غرض بودن خود را نسبت به حقایق حفظ کند.

5) پرورش قدرت تشخیص در انسان

دارای دو بعد: 1- قدرت تشخیص انسان نسبت به خود (من عرف نفسه). 2- قدرت تشخیص انسان نسبت به خدا (من عرف ربه) . این قدرت در آدمی از طریق مشاهده (در طبیعت و یا خلقت خود فرد ) وتجربه افزایش می یابد . اسلام به مشاهده و تجربه اهمیت فراوان می دهد . پیامبر (ص) هیچ عبادتی را مانند تفکر نمی داند .(46)

6) پرورش روحیه تلاش و کوشش و مبارزه با فقر و مظاهر آن

نعمت های خدا در روی زمین به انسان ارزانی شده، علاوه بر این نعمت ها، به او عقل و استعداد عطا کرده تا این نیروها را در طریق خیر و صلاح خود به کار گیرد و زندگی مملو از رفاه و آسایش داشته باشد و با پیروی از عقل و دین به حقیقت سعادت (سعادت دنیا و آخرت) نائل آید.
آسایش و رفاه در زندگی بدون تلاش و کوشش حاصل نمی شود(47)

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد